بررسی اثرات ضدهیپوکسی و ضد‌ایسکمی عصاره‌های آبی و الکلی ریشه گیاه نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) در موش سفید کوچک و بزرگ

با توجه به اثرات ضد‌هیپوکسی برگ و دانه گیاه نوروزک و وجود گزارش‌هایی مبنی بر اثر ریشه بعضی از گونه‌های سالویا، در این مطالعه اثرات ضد‌هیپوکسی و ضد‌ایسکمی عصاره‌های آبی و الکلی ریشه گیاه نوروزک (Salvia leriifolia) به روش ایجاد هیپوکسی در محفظه بسته و در حضور ماده جاذب CO2 بر روی موش کوچک و ایجاد ایسکمی به روش انسداد چهار رگ در موش بزرگ توسط میکروسکوپ نوری و الکترونی مورد بررسی قرار گرفت. جهت تهیه عصاره از روش خیسانده الکلی و جوشانده آبی استفاده شد. پس از تزریق به روش داخل صفاقی، LD50 عصاره آبی (70/1-22/1) g/kg45/1 و عصاره الکلی (87/1-28/1) g/kg 55/1 به دست آمد و این عصاره‌ها در محدوده مواد نسبتاً سمی قرار گرفتند. در بررسی فیتوشیمی، دو ترکیب ساپونین و تانن به مقدار فراوان در هر دو عصاره وجود داشت. آلکالویید فقط به مقدار کمی در عصاره الکلی موجود بود و فلاونویید در هیچکدام وجود نداشت. در این مطالعه عصاره آبی، عصاره الکلی، فنی‌تویین به عنوان کنترل مثبت، نرمال سالین به عنوان کنترل منفی به ترتیب با دوزهای g/kg 9/0، g/kg 1، mg/kg 50 و ml/kg 20 به روش داخل صفاقی تزریق گردیدند و زمان زنده ماندن موش‌هایی که در معرض هیپوکسی قرار می‌گرفتند به عنوان اثرات ضد‌هیپوکسی در نظر گرفته شدند که این زمان‌ها در عصاره آبی، الکلی، فنی‌تویین و نرمال سالین به ترتیب 3/3  91/52 (خطای معیار  میانگین)، 9/1  00/50، 2/2  83/55 و 1/1  00/25 دقیقه بود. همچنین اثرات ضد‌ایسکمی بر اساس درصد شدت آسیب‌های ایسکمیک سلول‌های عصبی هیپوکامپ مورد مطالعه قرار گرفت که در گروه عصاره آبی با دوز g/kg 9/0 حدود 10 تا 20 درصد نورون‌ها و در عصاره الکلی با دوز g/kg 9/0 کمتر از 20 درصد نورون‌های CA1 دچار آسیب ایسکمیک شدند. نتایج این مطالعه نشان دهنده اثرات ضد‌هیپوکسی و ضد‌ایسکمی قابل ملاحظه عصاره‌های الکلی و آبی ریشه گیاه نوروزک بوده و از آنجایی که در ریشه این گیاه ساپونین و تانن وجود داشت احتمالاً اثرات محافظتی نورون‌ها در اثر این دو ترکیب بوده است.